Ministerstwo Zdrowia zaproponowało projekt ustawy zmieniający ustawę o bezpieczeństwie żywności i żywienia. Jeśli zostanie uchwalony, wprowadzi istotne zmiany w zasadach prezentacji i reklamy suplementów diety.

Założenia projektu – jaki jest cel proponowanych zmian

W uzasadnieniu projektu podkreślana jest duża presja marketingu i ekspozycja na reklamy suplementów diety, która wpływa na kształtowanie zachowań konsumentów. Techniki wykorzystywane przez reklamodawców oddziałują na świadomość konsumenta, przez co pośrednio wpływają na decyzję zakupu określonej kategorii żywności, a tym samym na jakość spożywanych produktów. Nie bez znaczenia pozostaje również wykorzystywanie nieświadomości konsumentów na temat różnic pomiędzy suplementami diety i produktami leczniczymi. Projektodawca zauważył również, że ostatnio wśród firm działających w sektorze spożywczym modny stał się tzw. „influencer marketing” pozwalający dotrzeć do większych, bardziej zróżnicowanych wiekowo grup odbiorców mających ściśle określone potrzeby żywieniowe.

Biorąc powyższe pod uwagę, projekt ustawy przewiduje doprecyzowanie i uszczegółowienie zasad dotyczących prezentacji lub reklamy suplementów diety w zakresie nieuregulowanym obecnie w przepisach ustawy, mając na uwadze ochronę zdrowia i życia konsumentów oraz podnoszenie świadomości społeczeństwa na temat suplementów diety. Proponowane przepisy mają za zadanie uszczelnić aktualnie obowiązujące przepisy w obszarze suplementów diety.

Wiedza Polaków na temat suplementów diety oraz świadomość istotnych różnic między lekami bez recepty (OTC), a suplementami diety jest na niskim poziomie. Dużym ułatwieniem, ale jednocześnie zagrożeniem dla kupujących jest ogromny wybór suplementów diety zarówno w aptekach, sklepach, drogeriach, jak i w Internecie. Powszechna dostępność suplementów diety oraz wszechobecny i intensywny proces reklamowy zachęcający do ich spożywania powoduje, że są one zbyt chętnie nabywane przez konsumentów (zwłaszcza w obiegu pozaaptecznym). Istotne znaczenie w decyzjach zakupowych pełni reklama i prezentacja suplementów diety zamieszczana w bezpośrednim punkcie obsługi klienta (np. punkty kasowe). Wiele reakcji konsumentów, w tym decyzji zakupowych, jest warunkowanych cechami dobrego przekazu reklamowego.

Nowy ustawowy wymóg informacyjny dotyczący suplementów diety

Projektu ustawy zakłada, że prezentacja lub reklama suplementu diety musi zawierać informację o następującej treści: „Suplement diety jest środkiem spożywczym, którego celem jest uzupełnienie normalnej diety. Suplement diety nie ma właściwości leczniczych”.

Reklama audiowizualna (np. TV, posty SM, YouTube) lub dźwiękowa (np. radio, kanały streamingowe)

W przypadku prezentacji lub reklamy w formie audiowizualnej suplementu diety informację ww.:

• umieszcza się poziomo, nieruchomo, w dolnej części prezentacji lub reklamy, na płaszczyźnie stanowiącej nie mniej niż 20% jej powierzchni;
• umieszcza się w taki sposób, aby tekst był czytelny, wyróżniał się od kolorystyki reklamy i tła płaszczyzny, w kolorze czarnym na białym tle lub w kolorze białym na czarnym tle, o grubości stanowiącej 20–25% jej wysokości;
• ukazuje się na ekranie przez cały czas emisji prezentacji lub reklamy; odczytuje się w sposób wyraźny w języku polskim, a czas trwania przekazu tej informacji nie może być krótszy niż 5 sekund;
• odczytuje się podczas prezentowania opakowania suplementu diety.

W przypadku prezentacji lub reklamy suplementu diety w formie dźwiękowej w.w. informację, odczytuje się w sposób wyraźny w języku polskim, a czas trwania przekazu tej informacji nie może być krótszy niż 5 sekund.

Reklama wizualna (np. plakaty, bilbordy, strony internetowe, sklepy internetowe)

W przypadku prezentacji lub reklamy suplementu diety w formie wizualnej ww. informację:

• umieszcza się poziomo, w dolnej części prezentacji lub reklamy, na płaszczyźnie stanowiącej nie mniej niż 20% jej powierzchni;
• umieszcza się w taki sposób, aby tekst był czytelny, wyróżniał się od kolorystyki reklamy i tła płaszczyzny, w kolorze czarnym na białym tle lub w kolorze białym na czarnym tle.

Warunki prezentacji lub reklamy suplementów diety

Prezentacja lub reklama suplementów diety jest dozwolona, pod warunkiem że:

• nie jest kierowana i nie zawiera elementów sugerujących, że jej przekaz jest kierowany do małoletnich do 12 roku życia, w tym ich wizerunku ani głosu;
• nie wykorzystuje przedmiotów, znaków, symboli mogących budzić skojarzenia z wykonywaniem zawodu lekarza, lekarza dentysty, farmaceuty, technika farmaceutycznego, felczera, pielęgniarki, położnej, ratownika medycznego, diagnosty laboratoryjnego, fizjoterapeuty, dietetyka, specjalisty zdrowia publicznego oraz innych osób wykonujących zawód medyczny, w tym stetoskopu, aparatu do mierzenia ciśnienia, łóżka, sprzętu do ćwiczeń fizjoterapeutycznych, wagi, taśmy antropometrycznej;
• nie zawiera prezentacji czynności mogących budzić skojarzenia z wykonywaniem zawodu lekarza, lekarza dentysty, farmaceuty, technika farmaceutycznego, felczera, pielęgniarki, położnej, ratownika medycznego, diagnosty laboratoryjnego, fizjoterapeuty, dietetyka, specjalisty zdrowia publicznego oraz innych osób wykonujących zawód medyczny, w tym badań, wypisywania recept, sprzedaży w aptece lub punkcie aptecznym;
• nie zawiera innych elementów mogących budzić te same skojarzenia, co określone w pkt 2 i 3;
• nie wykorzystuje wizerunku lub rekomendacji rzeczywistego lub fikcyjnego lekarza, lekarza dentysty, farmaceuty, technika farmaceutycznego, felczera, pielęgniarki, położnej, ratownika medycznego, diagnosty laboratoryjnego, fizjoterapeuty, dietetyka, specjalisty zdrowia publicznego oraz innych osób wykonujących zawód medyczny, a także stopni i tytułów naukowych w dziedzinach nauk medycznych i nauk o zdrowiu;
• nie wprowadza w błąd co do właściwości lub statusu suplementu diety przez zawieranie wspólnego głównego członu z nazwą własną albo powszechnie stosowaną wyrobu medycznego, produktu leczniczego lub wspólnego znaku graficznego lub towarowego, kształtu graficznego lub opakowania wykorzystującego podobieństwo z oznaczeniem wyrobu medycznego lub produktu leczniczego.

Obostrzenia co do miejsca prowadzenia prezentacji lub reklamy suplementów diety

Prezentacja lub reklama suplementów diety nie może być prowadzona:

• w jednostkach systemu oświaty; w podmiotach wykonujących działalność leczniczą;
• w aptekach i w punktach aptecznych, z wyjątkiem prezentowania suplementów diety w wydzielonych miejscach umieszczonych w polu widzenia kupującego, które muszą być oddzielone od miejsc, na których są prezentowane produkty lecznicze, wyroby medyczne i kosmetyki, i nie mogą znajdować się w bezpośrednim sąsiedztwie punktu obsługi klienta;
• sklepach zielarsko–medycznych, sklepach specjalistycznych zaopatrzenia medycznego i sklepach ogólnodostępnych, o których mowa w ustawie Prawo farmaceutyczne, z wyjątkiem prezentowania suplementów diety w wydzielonych miejscach umieszczonych w polu widzenia kupującego, które nie mogą znajdować się w bezpośrednim sąsiedztwie punktu obsługi klienta.

Minimum 10 tys. zł kary za reklamę niezgodną z prawem

Prezentacja lub reklama niezgodna z wymaganiami określonymi w projekcie ustawy będzie podlegać karze pieniężnej w wysokości od 10 000 zł do 1 000 000 zł.

Od kiedy nowe wymagania

Przewiduje się, że ustawa wejdzie w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia. Obecnie projekt ustawy jest na etapie konsultacji publicznych, zatem jego ostateczne brzmienie może ulec zmianie.