Wprowadzając na rynek produkty spożywcze, każdy przedsiębiorca musi spełnić odpowiednie wymogi związane z bezpieczeństwem i jakością. Wymagania te obowiązują na wszystkich etapach produkcji i obrotu żywnością. Jednakże, mogą zdarzyć się pomyłki i różnego rodzaju niedopatrzenia, skutkujące wprowadzeniem do obrotu produktów, które nie spełniają istotnych wymagań jakościowych, a nawet mogą być niebezpieczne dla konsumentów. Wówczas może się okazać, że taki produkt należy wycofać z obrotu, co jest procesem wieloetapowym i kosztownym.

Właściwe przygotowanie, wprowadzenie procedur odpowiednio wcześniej oraz uwzględnienie takiego incydentu w strategii zarządzania ryzykiem, pozwolą na szybką i sprawną reakcję, a tym samym mogą zminimalizować potencjalne zakłócenia działalności, koszty oraz uszczerbek na reputacji.

Błędy się zdarzają…

Pod koniec grudnia 2022 r. sieć jedna z największych sieci detalicznych opublikowała komunikat o wycofaniu ze sklepów w całej Polsce popularnego chrupkiego pieczywa, w związku ze stwierdzoną wyższą zawartością akryloamidów niż poziomy odniesienia w partii produktu. Detalista przeprosił konsumentów oraz wskazał, że każdy, kto zakupił wycofany produkt, może go zwrócić bez okazywania paragonu, aby otrzymać zwrot pieniędzy. To tylko jeden z wielu przykładów, w których popularne przedsiębiorstwa, działające w branży spożywczej, publikują takie komunikaty i wycofują swoje produkty z rynku i/lub obrotu.

Główny Inspektorat Sanitarny również regularnie bada próbki produktów oraz ostrzega konsumentów przed spożywaniem produktów, które są skażone, a trafiły do sprzedaży w sklepach. Powody bywają różne: zanieczyszczenia chemicznie, bakterie, a nawet obecność metalowych lub szklanych ciał obcych! Powyższe świadczy o tym, że błędy się zdarzają i stanowią nieodłączne ryzyko w branży spożywczej, zatem tak ważnym jest, aby przedsiębiorcy wiedzieli jak się przed tym zabezpieczyć, a w przypadku wystąpienia nieprawidłowości, efektywnie i szybko działać.

Podział zdarzeń i incydentów jakościowych

Najczęściej wycofuje się produkty z obrotu z uwagi na konieczność wyeliminowania potencjalnego ryzyka wystąpienia chorób czy innych niepożądanych skutków zdrowotnych, a także skoordynowania działań zwiększających bezpieczeństwo, bądź odzyskanie reputacji i zaufania konsumentów. Co więcej, same incydenty można podzielić ze względu na ilość podmiotów gospodarczych w łańcuchu dostaw, obszar oraz na inne czynniki zewnętrzne spowodowane przez człowieka.

Pamiętaj o procedurze!

• Każdy producent i dystrybutor żywności powinien posiadać procedurę postępowania z produktami niezgodnymi z ich przeznaczeniem i wycofywania produktu. Nadto, należy powiadomić odpowiednie organy. Obowiązek ten wynika wprost z art. 19 Rozporządzenia (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady. Jasno i rzetelnie skonstruowana procedura może przynieść nieocenione korzyści, gdy dojdzie do sytuacji kryzysowej.

Procedura ta powinna obejmować następujące etapy:

• identyfikację
• oddzielenie partii zawierających niezgodne produkty
• detoksykację w stosownych przypadkach i po uzyskaniu zezwolenia
• zapewnienie warunków do unieszkodliwienia produktów w stosownych przypadkach
• ocenę pierwotnej przyczyny niezgodności
• dokumentowanie przypadków niezgodności
• ocenę pierwotnych przyczyn niezgodności
• działania naprawcze oraz weryfikację
• odnotowanie wewnętrznych działań informacyjnych podjętych w stosunku do zainteresowanych stron.

Zasady wycofywania produktów z obrotu

Zidentyfikuj i udokumentuj incydent.

• W przypadku wykrycia danego incydentu, należy go niezwłocznie udokumentować oraz powiadomić odpowiedni zespół w organizacji (jeśli taki istnieje), który jest odpowiedzialny za jakość i wycofywanie produktów z rynku. Pozyskaj dane w zakresie miejsca, w łańcuchu dostaw, w którym produkt jest obecny (magazyny wewnętrzne, klienci, sklepy, konsumenci), wraz z ilością tych produktów.

Dokonaj weryfikacji i oceń ryzyko.

• Zweryfikuj procesy w swojej firmie, uwzględniając przyczynę wystąpienia zdarzenia. Oszacuj także skalę zdarzenia tj. ilość i rodzaj, jaka partia jest wadliwa, do kogo trafiły niebezpieczne produkty.

 Oszacuj wpływ na konsumentów.

• Jeśli konieczne, powiadom ich i przejdź do wycofywania produktów.

Zadbaj o komunikację.

• Poinformuj pracowników, którzy mają kontakt z klientami lub konsumentami, przypomnij zasady współpracy z mediami oraz powiadom organy kontrolne, o ile jest taka konieczność. Organy mogą stworzyć powiadomienie w systemie RASFF, które będzie widoczne co do zakresu problemu na poziomie całej Unii. Jeśli sytuacja i skala zdarzenia tego wymagają, skontaktuj się z mediami, a także ze wszystkimi partnerami i kontrahentami. Pamiętaj o sporządzeniu ostrzeżenia dla konsumentów, jeśli jest to wymagane.

Przeprowadź kontrolę.

• Skontroluj sporządzoną dokumentację kontrolną oraz upewnij się, że wszystkie wycofane produkty znalazły się w miejscu utylizacji lub innym bezpiecznym miejscu, nad którym masz kontrolę.

Podsumowując, wycofanie produktu to wieloetapowy proces, wymagający przemyślanego i szybkiego działania, a przy tym angażujący wiele podmiotów. Dlatego tak ważnym jest, aby każdy przedsiębiorca działający na rynku spożywczym przygotował się odpowiednio na taką ewentualność.

Jeśli uważasz, że może mieć to wpływ na Twój biznes, zapraszamy do kontaktu: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript. lub +48 532 990 560.