Podwójna dystrybucja – istota i nadchodzące zmiany

Komisja Europejska przedstawiła projekt nowych wytycznych, dotyczących wymiany informacji w tzw. podwójnym systemie dystrybucji. Niektóre z propozycji były krytykowane przez przedsiębiorców, stąd Komisja zdecydowała o prowadzeniu konsultacji w sprawie sekcji Wytycznych VBER, dotyczących podwójnej dystrybucji w zakresie wymiany informacji. Przedsiębiorcy działający w systemie podwójnej dystrybucji powinni je szczegółowo przeanalizować.

Na czym polega podwójna dystrybucja?

Producenci dystrybuują swoje produkty za pośrednictwem wielu różnych i często skomplikowanych kanałów:

  • niektóre firmy całkowicie integrują się z sektorem detalicznym;
  • podczas gdy inne sprzedają swoje produkty niezależnym dystrybutorom, a następnie odsprzedają je klientom końcowym;
  • są również producenci, którzy decydują się na podwójny system dystrybucji, tzn. taki w którym sprzedają część swojego portfolio niezależnym dystrybutorom, a resztę sprzedają bezpośrednio klientom końcowym.

Przykładowe podstawowe modele podwójnej dystrybucji:

Podwójna dystrybucja to zatem sytuacja, w której dostawca dostarcza towary do sprzedawców detalicznych i jednocześnie sam działa również jako detalista. Pomimo horyzontalnej (poziomej) relacji między stronami umowy, porozumienia wertykalne w relacjach podwójnej dystrybucji są objęte ciągle obowiązującym Rozporządzeniem w zakresie włączeń grupowych (tzw. Vertical Block Exemption Regulation – VBER) – tzn. są dozwolone z punktu widzenia prawa konkurencji.

Jakie znaczenie dla podwójnej dystrybucji ma VBER?

VBER ma na celu zapewnienie stronom porozumień wertykalnych, zawieranych między przedsiębiorstwami działającymi na różnych poziomach łańcucha produkcji lub dystrybucji, większej pewności co do zgodności ich porozumień z prawem konkurencji.

Domniemuje się, że porozumienia wertykalne, niezawierające najpoważniejszych ograniczeń prawa konkurencji, takich jak:

  • ustalanie cen odsprzedaży;
  • ograniczenia terytorialne:
  • czy ograniczenia dotyczące klientów;

korzystają ze zwolnienia, jeżeli udział w rynku żadnej ze stron nie przekracza 30%.

Umowy niespełniające ww. kryteriów mogą być nadal zgodne z prawem konkurencji, ale wymagają indywidualnej oceny. VBER towarzyszy zestaw wytycznych w sprawie ograniczeń wertykalnych, które mają pomóc przedsiębiorstwom w samoocenie. VBER wszedł w życie w 2010 r., i wygaśnie 31 maja 2022 r.

Wymiana informacji

Wymiana informacji między dostawcą a nabywcą może przyczynić się do prokonkurencyjnych skutków porozumień wertykalnych (pionowych), w szczególności optymalizacji procesów produkcji i dystrybucji.

Jednakże w przypadku podwójnej dystrybucji, wymiana niektórych rodzajów informacji może budzić obawy o naruszenie prawa konkurencji w układzie horyzontalnym (poziomym), o czym pisaliśmy w artykule „Podwójna dystrybucja - wymiana informacji z klientami detalicznymi może być uznane za naruszenie prawa konkurencji”. 

Propozycje nowych wytycznych VBER

W związku ze zbliżającym się końcem obowiązywania aktualnego Rozporządzenia VBER, Komisja Europejska pracuje nad nowym projektem.

Zmieniony VBER jest bardziej rygorystyczny w odniesieniu do systemu podwójnej dystrybucji. Jeżeli dostawca i dystrybutor mają łączny udział w rynku detalicznym nieprzekraczający 10 %, zwolnienie nadal ma pełne zastosowanie. Jeżeli łączny udział w rynku wynosi od 10% do 30 %, zastosowanie ma zwolnienie, ale wszelka wymiana informacji musi być oceniana oddzielnie, zgodnie z wytycznymi horyzontalnymi.

Konsultacje prowadzone przez Komisję Europejską

Propozycja Komisji Europejskiej, w zakresie nałożenia 10-procentowego limitu udziału w rynku w zakresie wymiany informacji, była krytykowana przez wielu interesariuszy, którzy argumentowali, że wszelka niezbędna wymiana informacji powinna być wyłączona z reguł konkurencji, gdy odbywa się w kontekście systemu podwójnej dystrybucji.

Komisja Europejska zauważyła, że opinie zainteresowanych stron wyraźnie wskazywały na potrzebę większej jasności, gdy wymiana informacji w ramach scenariuszy podwójnej dystrybucji byłaby wyłączona z reguł konkurencji. Z tego względu prowadzi konsultacje w sprawie nowego projektu sekcji swoich wytycznych dotyczących porozumień wertykalnych. 

Organizacje branżowe zwróciły się również o przedstawienie przykładów, dotyczących rodzajów informacji, które mogą być wymieniane w ramach stosunku podwójnej dystrybucji, oraz sposobów rozwiązania ewentualnych problemów w zakresie konkurencji, np. poprzez stosowanie odpowiednich zabezpieczeń – tzw. chińskich murów czy też agregacji danych.

Nowa wersja projektu

Projekt najnowszych wytycznych w zakresie podwójnej dystrybucji zaprezentowany przez Komisję zakłada, że zmieniony VBER będzie miał zastosowanie wyłącznie do wymiany informacji między dostawcą a nabywcą, która jest „ (...) niezbędna do poprawy produkcji lub dystrybucji towarów lub usług objętych umową". Nowe wytyczne nie odnoszą się do pułapu 10% udziału w rynku, a jednocześnie Komisja nie odpowiedziała na prośbę o wyjaśnienie, czy ta zasada 10 % nie jest już uwzględniona w planowanych aktualizacjach VBER.

Podwójna dystrybucja a wymiana informacji między przedsiębiorcami

Aby wyjaśnić, jakiego rodzaju informacje są „niezbędne do poprawy produkcji lub dystrybucji towarów lub usług objętych umową", wytyczne zawierają następujące przykłady ilustrujące, co obejmuje „dozwolona wymiana":

  • informacje techniczne o produkcie lub usłudze;
  • informacje dotyczące produkcji, zapasów, wielkości sprzedaży i zwrotów;
  • zagregowane informacje dotyczące zakupów, preferencji i informacji zwrotnych klientów;
  • informacje odnoszące się do cen, po których produkty są sprzedawane przez dostawcę sprzedawcy detalicznemu;
  • rekomendowane (lub maksymalne) ceny odsprzedaży dostawcy;
  • informacje marketingowe (np. informacje o nowych produktach, kampanie promocyjne);
  • informacje dotyczące wyników sprzedaży (pierwotne sformułowanie: w tym zagregowane informacje przekazane nabywcy przez dostawcę dotyczące działań marketingowych i sprzedażowych innych nabywców towarów lub usług objętych umową, pod warunkiem że nie umożliwia to nabywcy zidentyfikowania działalności poszczególnych konkurujących nabywców, jak również informacje dotyczące wielkości lub wartości sprzedaży przez nabywcę towarów lub usług objętych umową w stosunku do sprzedaży konkurencyjnych towarów przez nabywcę lub usługi).

Wymiana informacji, która nie wchodzi w zakres rozporządzenia VBER obejmuje:

  • niezagregowane dane dotyczące sprzedaży specyficzne dla klienta, które można wykorzystać do identyfikacji konkretnych klientów, chyba że informacje te są potrzebne do obsługi posprzedażnej lub personalizacji produktów;
  • wszelkie informacje związane z rzeczywistymi przyszłymi cenami, po których dostawca lub nabywca będzie sprzedawał na rynku niższego szczebla, chyba że wymiana takich informacji jest niezbędna do zorganizowania „skoordynowanej krótkoterminowej kampanii niskich cen".

Informacje wykraczające poza zakres zwolnienia

Jeśli dostawca i nabywca wymieniają się informacjami, które mogą wykraczać poza zakres zwolnienia, wytyczne Komisji sugerują, w jaki sposób mogą „zminimalizować ryzyko" horyzontalnego naruszania prawa konkurencji:

  • mogą wymieniać jedynie zagregowane informacje o sprzedaży;
  • mogą zapewnić odpowiednie opóźnienie między generowaniem informacji, a ich wymianą;
  • mogą stosować środki techniczne lub administracyjne, takie jak odpowiednie zabezpieczenia, np. chińskie mury, określone sposoby agregacji danych;

aby zapewnić, że informacje przesyłane przez nabywcę nie są dostępne dla pracowników dostawców odpowiedzialnych za jego działalność w zakresie sprzedaży bezpośredniej na niższym szczeblu.

Komisja przyjmuje uwagi dotyczące proponowanych wytycznych do 18 lutego 2022 r. Planowane jest, że zmienione regulacje, w tym Wytyczne wejdą w życie 1 czerwca 2022 r.

Co to oznacza dla przedsiębiorców stosujących podwójną dystrybucję?

Bardziej niż prawdopodobne jest, że przedsiębiorcy operujący zarówno na rynku hurtowym, jak i detalicznym będą musieli zrewidować swoje umowy w kontekście nowych, bardziej restrykcyjnych wymogów stawianych modelowi podwójnej dystrybucji.

Podobnie, konieczne wydaje się odpowiednie przeszkolenie pracowników odpowiedzialnych za negocjacje i relacje z klientami tak, aby mieli wiedzę i świadomość w zakresie dozwolonej i niedozwolonej wymiany informacji z tymi klientami.

Z pewnością też planowane zmiany w zakresie wymiany informacji między producentami a klientami powinny zostać uwzględnione w ramach programów Compliance w obszarze prawa konkurencji. Warto również pomyśleć o praktycznych szkoleniach i wdrożeniu odpowiednich procedur.

kompas 01

Czy zainteresował Ciebie ten temat?

Skutecznie doradzaliśmy wielu Klientom w tym obszarze prawnym - pomożemy również Tobie!

Skontaktuj się już teraz, aby uzyskać więcej informacji i umówić się z prawnikiem: