W trosce o konsumentów i w związku ze zgłaszanymi przez organy kontrolne problemami wprowadzania konsumentów w błąd, Komisja Europejska uchwaliła Rozporządzenie nr 2022/2923 zmieniające załącznik II do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008 w odniesieniu do stosowania kwasu askorbinowego (E 300), askorbinianu sodu (E301) i askorbinianu wapnia (E302) w tuńczyku.
Jak wygląda regulacja dotycząca tych dodatków do żywności w tuńczyku dzisiaj?
Zgodnie z załącznikiem II do rozporządzenia (WE) nr 1333/2008 kwas askorbinowy (E 300), askorbinian sodu (E 301) i askorbinian wapnia (E 302) ("dodatki do żywności") są obecnie dopuszczone jako dodatki do żywności m. in. w kategorii 09.1.1 "Nieprzetworzone ryby" i kategorii 09.2 "Przetworzone ryby i produkty rybołówstwa, w tym mięczaki i skorupiaki", quantum satis.
Komitet Naukowy ds. Żywności uznał ich stosowanie jako przeciwutleniaczy za dopuszczalne. Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności ("Urząd") w swojej opinii naukowej ponownie oceniającej bezpieczeństwo dodatków do żywności potwierdził, że ich stosowanie jako dodatków do żywności nie budzi obaw co do bezpieczeństwa przy zgłoszonych zastosowaniach i poziomach stosowania oraz że nie ma potrzeby ustalania liczbowego dopuszczalnego dziennego spożycia. Taki wniosek oznacza, że dana substancja praktycznie nie budzi obaw w zakresie bezpieczeństwa, że informacje dotyczące narażenia i toksyczności są wiarygodne oraz że prawdopodobieństwo wystąpienia efektów szkodliwych u ludzi przy dawkach, które nie powodują dysproporcji pod względem wartości odżywczych u zwierząt, jest niewielkie.
Obecnie nie określono maksymalnego poziomu liczbowego dla tych dodatków do żywności i muszą one być stosowane zgodnie z zasadami dobrej praktyki produkcyjnej, na poziomie nie wyższym niż poziom niezbędny do osiągnięcia zamierzonego celu i pod warunkiem że konsument nie jest wprowadzany w błąd.
Problem wprowadzania konsumentów w błąd
W przypadku nieprzetworzonych ryb przeciwutleniacze stosuje się w celu spowolnienia odbarwienia mięsa ryb i jełczenia. W przypadku nieprzetworzonego tuńczyka konsumenci łączą świeżość z naturalnie czerwoną barwą świeżego mięsa tuńczyka. Rozmrożone filety z tuńczyka wprowadzane do obrotu jako tuńczyk "świeży" należy uzyskiwać z tuńczyka mrożonego w temperaturze poniżej -18 °C po połowie ("tuńczyk świeży"), natomiast inne rozmrożone filety z tuńczyka należy przeznaczać wyłącznie na konserwy ("tuńczyk na konserwy") zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 853/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady. Stosowanie dodatków do żywności w tuńczyku na konserwy w dużych ilościach w celu sztucznego przywrócenia barwy świeżego mięsa z tuńczyka stwarza możliwość wprowadzania go na rynek w sposób oszukańczy jako tuńczyka świeżego, sprzedaży po wyższej cenie, wprowadzania konsumentów w błąd co do produktu i narażania ich na ryzyko zatrucia histaminą.
Takie stosowanie dodatków do żywności nie jest jednak zgodne z ogólnymi warunkami umieszczania dodatków do żywności w wykazach unijnych i stosowania ich ani z zasadą quantum satis. W następstwie dochodzeń w sprawie fałszowania żywności na podstawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/625 właściwe organy regularnie zgłaszają przypadki, w których stwierdzono, że filety z tuńczyka sprzedawane jako świeże zawierają dodatki do żywności w ilościach wyższych niż uznane przez te właściwe organy za niezbędne do osiągnięcia typowego wpływu przeciwutleniającego na świeżego tuńczyka. Na tej podstawie właściwe organy podejrzewają, że dodatki do żywności są stosowane w odniesieniu do tuńczyka na konserwy w celu odtworzenia jego barwy i wprowadzenia go do obrotu jako świeżego.
Nowe poziomy kwasu askorbinowego (E 300), askorbinianu sodu (E 301) i askorbinianu wapnia dla tuńczyka
Ponieważ to do właściwych organów krajowych należy ustalenie, że nie zachowano zgodności z zasadą quantum satis, co może być trudne, państwa członkowskie, a w szczególności Hiszpania, zwróciły się do Komisji o ustanowienie odpowiedniego maksymalnego poziomu w odniesieniu do stosowania dodatków do żywności jako przeciwutleniaczy w rozmrożonym tuńczyku sprzedawanym jako tuńczyk świeży (nieprzetworzony) lub w tuńczyku marynowanym (przetworzonym).
Ze względu na pewność prawa oraz w celu zapewnienia wysokiego poziomu ochrony konsumentów i uczciwych praktyk w handlu żywnością należy zatem ustanowić maksymalny poziom stosowania dodatków do żywności w kategoriach żywności 09.1.1 i 09.2 w części E załącznika II do rozporządzenia (WE) nr 1333/2008 w odniesieniu do tuńczyka. Maksymalny poziom powinien umożliwić utrzymanie obecnych poziomów zgodnego z prawem stosowania przy zastosowaniu dobrych praktyk wytwarzania.
Na podstawie informacji dostarczonych Urzędowi przez branżę w celu ponownej oceny bezpieczeństwa dodatków do żywności za właściwy uznaje się maksymalny poziom 300 mg/kg. Poziom ten jest najwyższym poziomem stosowania zgłoszonym przez branżę wymienionym w opinii naukowej Urzędu.
Podstawa prawna: ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) 2022/1923 z dnia 10 października 2022 r. zmieniające załącznik II do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008 w odniesieniu do stosowania kwasu askorbinowego (E 300), askorbinianu sodu (E301) i askorbinianu wapnia (E302) w tuńczyku
