Niniejszym artykułem rozpoczynamy cotygodniowy cykl pod tytułem „Przewaga kontraktowa pod lupą”. Seria ta, ma za zadanie przybliżenie tematyki związanej nieuczciwym wykorzystywaniem przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi. Publikacje będą pojawiały się raz w tygodniu.
Na początek przedstawimy genezę, cele oraz zakres stosowania przepisów, które niebawem wejdą w życie. Implementacja Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/633 z dnia 17 kwietnia 2019 r. w sprawie nieuczciwych praktyk handlowych w relacjach między przedsiębiorcami w łańcuchu dostaw produktów rolnych i spożywczych zbliża się wielkimi krokami. Do 1 listopada 2021 r. Polska jest zobowiązana przyjąć i opublikować przepisy, które są konieczne do wykonania dyrektywy.
W związku z implementacją znowelizowana zostanie obowiązująca ustawa z dnia 15 grudnia 2016 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystywaniu przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi.
Geneza Dyrektywy 2019/633
U podstaw uchwalenia niniejszej dyrektywy leżą zauważalne dysproporcje w sile przetargowej między dostawcami, a nabywcami produktów rolnych i spożywczych wśród krajów Unii Europejskiej. Powszechne praktyki, które rażąco odbiegają od dobrych obyczajów w działalności gospodarczej, wielokrotnie narzucane przez jednego partnera handlowego drugiemu, mają negatywny wpływ na poziom życia społeczności rolniczej. W związku z tym, powstała potrzeba wprowadzenia minimalnego unijnego standardu ochrony przed nieuczciwymi praktykami handlowymi.
Już od 2009 roku Komisja Europejska wydała trzy publikacje, w których przedstawiła propozycje mechanizmów służących zwalczaniu nieuczciwych praktyk handlowych w łańcuchu dostaw żywności.
Nadto, w 2011 r. podczas prowadzonego przez Komisję Forum Wysokiego Szczebla do spraw Poprawy Funkcjonowania Łańcucha Dostaw Żywności został zaakceptowany tzw. zbiór dobrych praktyk w dziedzinie stosunków wertykalnych w przedmiotowym sektorze. Co więcej, dnia 25.07.2017 r. opublikowano tzw. Początkową Ocenę Wpływu na temat poprawy łańcucha dostaw żywności, która poruszała kwestie związane z nieuczciwymi praktykami handlowymi, przejrzystością rynku oraz współpracy rolników.
Efektem czego, dnia 17.04.2019 miała miejsce publikacja dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/633 w sprawie nieuczciwych praktyk handlowych w relacjach między przedsiębiorcami w łańcuchu dostaw produktów rolnych i spożywczych.
W Polsce również podjęto szereg inicjatyw krajowych, jak na przykład:
Uchwalono Ustawa z 10 lipca 2015 r. o zmianie ustawy o Agencji Rynku Rolnego i niektórych rynków rolnych, wprowadzającą obowiązek zawierania pisemnych umów na dostawę produktów rolnych oraz kary pieniężne za brak umów na piśmie lub ich wadliwość. Opracowano Kodeksu Dobrych Praktyk Handlowych - zbioru zasad we wzajemnych relacjach handlowych między dostawcami/producentami żywności a sieciami handlowymi. Uchwalono Ustawę z dnia 15 grudnia 2016 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystywaniu przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi.
Cele Dyrektywy 2019/633
Zasadniczym celem Dyrektywy jest poprawa funkcjonowania rynku w sektorze rolno-spożywczym, a także zwiększenie ochrony rolników oraz małych i średnich przedsiębiorstw. Dysproporcje w sile przetargowej, które odpowiadają ekonomicznej zależności dostawcy od nabywcy, nierzadko prowadzą do narzucania nieuczciwych praktyk handlowych przez podmioty większe pod względem obrotów podmiotom mniejszym. Stworzenie generalnych ram zwalczających nieuczciwe praktyki handlowe w łańcuchu dostaw żywności ma właśnie zapobiegać tego typu działaniom.
Co więcej, zgodnie z preambułą niniejszej dyrektywy, aby efektywnie zwalczać nieuczciwe praktyki handlowe, państwa członkowskie mają możliwość utrzymania zaproponowanych zmian bądź mogą wprowadzić nowe, bardziej rygorystyczne przepisy, nieobjęte zakresem stosowania niniejszej dyrektywy, na przykład w odniesieniu do rozmiaru nabywców i dostawców, ochrony nabywców, czy zakresu usług.
Zakres stosowania Dyrektywy 2019/633
Przede wszystkim, warto zwrócić uwagę, iż dyrektywa obejmuje swoją ochroną wyłącznie dostawców, natomiast nie przyznaje jej ich nabywcom. Ponadto, jak zostało wyżej podkreślone, dotyczy ona jedynie nieuczciwych praktyk handlowych, które występują w związku ze sprzedażą produktów rolnych i spożywczych.
Dyrektywa precyzyjnie określa progi obrotowe, na podstawie których ustalana będzie przewaga kontraktowa:
- Od 0 do 2 000 000 EUR,
- Od 2 000 000 EUR do 10 000 000 EUR,
- Od 10 000 000 EUR do 50 000 000 EUR,
- Od 50 000 000 EUR do 150 000 000 EUR,
- Od 150 000 000 EUR do 350 000 000 EUR,
- Od 350 000 000 EUR rocznie.
Należy podkreślić, iż przepisy znajdują zastosowanie również w przypadku, gdy nabywcą produktów rolnych i spożywczych jest organ publiczny. Wówczas, wskazano jeden próg rocznych obrotów dostawcy – nie przekraczający 350 000 000 EUR.
Zakres stosowania Dyrektywy obejmuje także usługi oraz transakcje sprzedaży, w których dostawca bądź nabywca mają siedzibę lub miejsce zamieszkania na terenie Unii Europejskiej.
W kolejnych publikacjach będziemy szerzej poruszali temat wykorzystywania przewagi kontraktowej w relacjach w łańcuchu dostaw produktów rolnych i spożywczych, zatem zachęcamy do śledzenia publikacji na naszej stronie.
Napiszemy więcej między innymi o tym:
- Na jakim etapie jest implementacja Dyrektywy w Polsce?
- Czy bezwzględnie wszystkie podmioty uczestniczące w obrocie rolno-spożywczym będą podlegać rygorom Dyrektywy)
- Jak będą określane podmioty, które będą podlegać obowiązkom wynikającym ze znowelizowanych przepisów?
- Jak długa będzie lista zakazanych praktyk handlowych?
- Czym się będą różnić tzw. praktyki „czarne” od praktyk „szarych”?
- Jakie rabaty nie będą dozwolone?
- W jakich sytuacjach będzie interweniował Prezes UOKiK?
- Jakie są priorytety UOKiK w zakresie przewagi kontraktowej?
- Jak będą wymierzane kary z tytułu naruszenia przewagi kontraktowej?
..... i wiele więcej! Zapraszamy do lektury!
