Całkiem nowa ustawa, która może dotyczyć szerszej grupy producentów. Definiuje zakazane praktyki, co do których będą wymagane działania dostosowawcze po stronie przedsiębiorców. Czy nowa regulacja wymusi zmiany w umowach dostaw produktów rolno-spożywczych?
Na stronach Rządowego Centrum Legislacji w piątek (12 lutego) pojawił się projekt zrewidowanej (a w zasadzie nowej) ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystywaniu przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi. Projekt jest obecnie na etapie konsultacji publicznych, a planowane wejście w życie projektowanej ustawy to 1 maja 2021r. – czyli za niecałe 10 tygodni.
Projekt ustawy ma na celu wdrożenie do krajowego porządku prawnego Dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/633 z dnia 17 kwietnia 2019 r. w sprawie nieuczciwych praktyk handlowych w relacjach między przedsiębiorcami w łańcuchu dostaw produktów rolnych i spożywczych (Dz. Urz. UE L 111 z 25.04.2019, str. 59).
Projekt zakłada zasadniczo przyjęcie nowej ustawy o przeciwdziałaniu wykorzystywaniu przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi, powołując się na to, że implementacja znacznie zmienia zakres stosowanej dotychczas ustawy z dnia 15 grudnia 2016 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystywaniu przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi.
W stosunku do obowiązujących przepisów, projekt ustawy wprowadza zmiany polegające m.in. na:
Definicja produktów rolnych i spożywczych
Rozszerzeniu ulega definicja produktów rolnych i spożywczych. Zgodnie z projektowanym brzmieniem są to produkty wymienione w załączniku I do Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Zaproponowana rozszerzona definicja jest znacznie szersza. Dotychczas przepisy obejmowały produkty przeznaczone do spożycia przez ludzi, lub których spożycia przez ludzi można się spodziewać. Obecnie projektowana definicja obejmuje m.in. pasze, zwierzęta żywe, nasiona i owoce oleiste będące przedmiotem produkcji rolników.
Definicja nabywcy
Zmianie ulega definicji nabywcy.W projektowanej ustawie nabywca to przedsiębiorca lub podmiot (wg Dyrektywy „organ publiczny”), o którym mowa w art. 4 ustawy z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych, który bezpośrednio lub pośrednio nabywa od dostawcy produkty rolne lub spożywcze.
Progi określające znaczącą dysproporcję
Projekt określa progi wartościowe wskazujących czym jest znacząca dysproporcja w potencjale ekonomicznym, w przypadku praktyk nieuczciwie wykorzystujących przewagę kontraktową, stosowanych przez nabywcę względem dostawcy i odwrotnie.
Lista zakazanych praktyk
Zdefiniowano 17 nieuczciwych praktyk: 11 praktyk, które są bezwzględnie zakazane oraz 6 praktyk, które są dozwolone pod warunkiem, że zostały one wprost wymienione w umowie pomiędzy stronami (nabywcą i dostawcą produktów) i uznane przez obie strony za dozwolone oraz nie uznawane przez nie za przejaw nieuczciwego wykorzystywania przewagi kontraktowej.
Bezwzględnie zakazane praktyki wykorzystujące przewagę kontraktową polegają w szczególności na:
- opóźnionych płatnościach za dostarczone produkty (płatność po upływnie więcej niż 30 dni);
- anulowaniu przez nabywcę zamówienia przed upływem 30 dni przed przewidywanym terminem dostarczenia produktów, które ze względu na swoją naturę lub właściwości są produktami łatwo psującymi się i nie nadają się do spożycia lub przetworzenia przed upływem 30 dni od ich zebrania, wyprodukowania lub przetworzenia;
- jednostronnej zmianie przez nabywcę warunków umowy;
- obniżaniu należności z tytułu dostarczenia produktów po jego przyjęciu przez nabywcę w całości albo umówionej części, w szczególności na skutek żądania udzielenia rabatu;
- ustalaniu terminów zapłaty za dostarczone produkty rolne lub spożywcze z naruszeniem przepisów ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych (Dz.U z 2019 r. poz. 118 i 1649);
- żądaniu przez nabywcę od dostawcy płatności niezwiązanych ze sprzedażą produktów;
- żądaniu przez nabywcę od dostawcy zapłaty za pogorszenie się stanu lub utratę produktów, lub za oba te zdarzenia, do których doszło w obiektach nabywcy lub po przejściu własności produktów na nabywcę, z przyczyny innej niż zaniedbanie lub wina dostawcy;
- odmowie przez nabywcę pisemnego potwierdzenia warunków umowy obowiązujących między nabywcą a dostawcą, o których pisemne potwierdzenie zwrócił się dostawca,
- bezprawnym pozyskiwaniu, wykorzystywaniu lub ujawnianiu przez nabywcę tajemnic przedsiębiorstwa,
- grożeniu podjęcia handlowych działań odwetowych lub podejmowaniu takich działań przeciwko dostawcy, jeżeli ten korzysta z praw przysługujących mu na mocy umowy lub przepisów prawa;
- żądaniu od dostawcy rekompensaty za koszty rozpatrzenia skarg konsumentów związanych ze sprzedażą produktów dostawcy mimo braku zaniedbania lub winy ze strony dostawcy;
Względnie zakazane praktyki wykorzystujące przewagę kontraktową polegają w szczególności na:
- zwrocie przez nabywcę dostawcy niesprzedanych produktów, bez zapłaty lub za ich unieszkodliwianie;
- pobieraniu od dostawcy opłaty stanowiącej warunek przechowywania, prezentowania lub oferowania sprzedaży jego produktów lub udostępniania takich produktów na rynku;
- żądaniu przez nabywcę od dostawcy ponoszenia całości lub części kosztów obniżek cen produktów sprzedawanych przez nabywcę w ramach organizowanej przez nabywcę promocji;
- wymaganiu przez nabywcę od dostawcy zapłaty za reklamowanie produktów przez nabywcę;
- żądaniu przez nabywcę od dostawcy zapłaty za prowadzenie marketingu produktów prowadzony przez nabywcę;
- żądaniu przez nabywcę od dostawcy ponoszenia opłat dotyczących czynności wykonywanych przez pracowników zajmujących się urządzeniem lokalu wykorzystywanego do sprzedaży produktów dostawcy.
Zdefiniowane praktyki nie będą oceniane w świetle przesłanek z art. 6 (klauzuli generalnej określającej nieuczciwość wykorzystywania przewagi kontraktowej).
bezwzględnie zakazane w pkt. 4 i 5 praktyki stanowią rozszerzenie w stosunku do praktyk wymienionych w art. 3 ust. 1 i 2 Dyrektywy. Szczególną uwagę zwraca zakazana, w projekcie wprost wpisana praktyka określania terminów zapłaty z naruszeniem ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych. Potencjalnie, postępowania w sprawie opóźnień w transakcjach handlowych będą zatem mogły toczyć się na alternatywnych lub łączonych podstawach obu ustaw.
Projekt wskazuje na kwalifikowane zakazane praktyki, które zasadniczą dotyczą tylko nabywcy względem dostawcy (nie odwrotnie). Niemniej na gruncie projektowanego art. 5 również dostawcy będzie można postawić zarzut wykorzystywania przewagi kontraktowej.
Dobrowolne poddanie się karze
Projekt wprowadza procedurę dobrowolnego poddania się karze pieniężnej. W przypadku wyrażenia zgody przez stronę do dobrowolnego poddana się karze, wysokość kary może być obniżona nie więcej niż o 50% w stosunku do kary, jaka zostałaby nałożona, gdyby strona nie poddała się dobrowolnie karze.
Obowiązywanie nowej ustawy
Projekt zakłada, że do umów nabycia produktów rolnych lub spożywczych zawartych między stronami przed wejściem w życie nowej ustawy, przepisy nowej ustawy stosuje się od dnia 1 maja 2022.
KOMENTARZ PRAKTYCZNY:
Przedsiębiorcy z branży rolno-spożywczej powinni bacznie śledzić projektowane zmiany, szczególnie biorąc pod uwagę relatywnie niedługi czas do planowanego wejścia w życie nowych przepisów.
W zależności od ostatecznego kształtu projektu ustawy – może okazać się, że konieczne będą skuteczne renegocjacje warunków umów dostaw produktów rolno – spożywczych.
Dotyczy to w szczególności zapisów w zakresie:
- zwrotów towarów
- opłat za prezentację/ekspozycję towarów
- promocji cenowych (obniżek cen)
- reklamacji produktów
- działań marketingowych
Dodatkowo w zakresie promocji cenowych, dla uznania ich za uczciwe i nie wykorzystujące przewagi kontraktowej wymagane będzie (o ile w tej wersji projekt przejdzie), aby umowa między dostawcą a nabywcą:
- została zawarta przed przewidywanym terminem promocji
- zawierała postanowienia określające termin rozpoczęcia promocji, czas jej trwania oraz ilość produktów objętych promocją.
Postanowieniom projektowanej ustawy powinni się również przyjrzeć podmioty sprzedające towary, które dotąd nie były objęte zakresem tej regulacji – tzn. m.in. pasze, zwierzęta żywe, nasiona i owoce oleiste będące przedmiotem produkcji rolników, ale również tytoń nieprzetworzony, odpady tytoniowe czy korek naturalny surowy.
Link do projektu ustawy: https://legislacja.gov.pl/projekt/12343513/katalog/12764983#12764983
Chcesz dowiedzieć się więcej lub uzyskać wsparcie prawne? Skontaktuj się z nami pod numerem tel. 532 990 560 lub wysyłając email: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
