Do 17 grudnia tego roku, 27 państw członkowskich jest zobowiązanych do wdrożenia w krajowych porządkach prawnych europejskich regulacji, które zakładają nowe obowiązki dla przedsiębiorców w zakresie ochrony sygnalistów.
Celem dyrektywy jest objęcie jak najszerszą ochroną osób pracujących w sektorze prywatnym lub publicznym, które napotykają i ujawniają działania niezgodne z prawem.
Dyrektywa zawiera wiele nowych, przełomowych dla krajów Unii Europejskiej regulacji, które odpowiednio implementowane, mogą zapewnić bezpieczeństwo osobom, które informują organy o nieprawidłowościach.
W wielu krajach UE wciąż zdarza się, że osoby nagłaśniające działalność, która według nich jest nielegalna lub nieuczciwa, narażają się na osobiste ryzyko i odwet w postaci zwolnienia, umieszczenia na czarnej liście, nękania prawnego, a nawet krzywdy fizycznej – zwalczaniu tego typu nieprawidłowości służy właśnie Dyrektywa 2019/1937.
Na jakim etapie są państwa członkowskie?
Pomimo zbliżającego się wielkimi krokami terminu implementacji dyrektywy, do 17 lutego 2021 r. aż 18 państw członkowskich nie rozpoczęło procesów wdrożeniowych lub poczyniło w nich jedynie minimalne postępy.
Warto zauważyć, że pandemia COVID-19 w całej Europie, spotęgowała ilość zawiadomień o zagrożeniach dla pracowników służby zdrowia, którzy wypowiadają się o realiach pandemii. W czasach kryzysu i panującej korupcji można dostrzec jak istotną rolę odgrywają sygnaliści.
Jak podkreślają organizacje Transparency International oraz Whistleblowing International Network rządy państw członkowskich UE powinny kompleksowo dostosować ustawodawstwa krajowe, tak aby spełniały międzynarodowe zasady najlepszych praktyk, a jednocześnie wykraczały poza minimalne normy wymagane na mocy dyrektywy. Zrozumiałym jest to, że w panujących realiach państwa członkowskie przeznaczają znaczne zasoby na walkę z COVID-19, jednakże błędnym podejściem byłoby pomijanie kwestii sygnalistów właśnie w sytuacji zagrożenia zdrowia.
Podstawowym założeniem takich regulacji jest usprawnienie egzekwowania naruszeń, a tym samym zapobieganie szkodom i zachowanie praworządności. Krytyczne czasy, w których obecnie żyjemy, tylko podkreślają tę potrzebę. Wyróżniona została postawa Czech, Danii i Szwecji, które w szerokim zakresie implementowały przepisy Dyrektywy, jednakże nadal brakuje im najlepszych praktyk przy zdefiniowaniu, jakie przypadki naruszeń sygnaliści będą mogli bezpiecznie zgłaszać.
Estonia i Łotwa zdecydowanie przodują pod względem dotychczas przyjętych przepisów, które kompleksowo obejmują zakres sytuacji związanych z informowaniem o nieprawidłowościach. W innych krajach, takich jak Niemcy i Finlandia, toczą się poważne debaty w tej kwestii. Z kolei w Holandii projekt ustawy przewiduje równoległe procedury zgłaszania naruszeń prawa UE i prawa krajowego. Niewątpliwie, rządy krajów członkowskich UE muszą pilnie przyjąć przepisy dyrektywy o ochronie sygnalistów, które zapewnią im bezpieczeństwo na wysokim poziomie i zachęcą do wypowiadania się w interesie publicznym. Tylko wtedy zostaną spełnione cele i obietnice zawarte w Dyrektywie 2019/1937.
Źródło:
https://whistleblowingnetwork.org/News-Events/News/News-Archive/Are-EU-Countries-taking-whistleblower-protection-s
https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX:32019L1937
