Dyskryminacja, czyli zróżnicowane traktowanie może dotyczyć wielu obszarów: nawiązania współpracy lub jej zaprzestania, wysokości udzielanych rabatów, ofert promocyjnych, wsparcia marketingowego lub cen. Dyskryminacja może przybrać formę niedozwolonej praktyki monopolistycznej i będzie wówczas oceniana na gruncie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów lub może być uznana za czyn nieuczciwej konkurencji i wówczas właściwą regulacją do analizy będzie ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. W tym artykule skupimy się właśnie na tym ostatnim wymiarze.
Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji wskazuje na szereg czynów, które mogą być uznane za czyn nieuczciwej konkurencji. Jednym z nich jest utrudnianie dostępu do rynku przedsiębiorców poprzez dyskryminację klientów przedsiębiorcy. Dyskryminacja z kolei polega na nieuzasadnionych zróżnicowanym traktowaniu podmiotu, które odbywa się na jego niekorzyść. Relacja dyskryminacji jest zawsze dwustronna, tj. zachodzi pomiędzy dyskryminującym a dyskryminowanym, przy czym strony nie mogą występować na tym samym poziomie obrotu handlowego. Zróżnicowane traktowanie klienta może wystąpić tylko pomiędzy zbywcą i nabywcą, nigdy pomiędzy konkurentami rywalizującymi o tę samą grupę klientów.
Istotą dyskryminacji jest takie zróżnicowanie w traktowaniu, które szkodzi określonym klientom. Może ono mieć nie tylko charakter negatywny, a więc polegać na "gorszym traktowaniu", ale także pozytywny, kiedy co prawda nikt nie jest traktowany gorzej niż to jest przyjęte według standardów obowiązujących na danym rynku lub w standardzie danego przedsiębiorcy, ale określony klient lub grupa klientów są faworyzowani. Nie ma pomiędzy tymi przypadkami normatywnych różnic; odrębność bierze się jedynie z punktu odniesienia, jaki zostaje przyjęty w celu dokonania oceny postępowania dyskryminującego.
Zróżnicowane traktowanie musi być "rzeczowo nieuzasadnione", co oznacza, że musi być ono nieuczciwe. Nieuczciwe będzie wykorzystywanie wskazanych wyżej okoliczności uzasadniających zróżnicowanie w sposób nierzetelny, mechaniczny, oderwany od warunków określonej transakcji, jedynie w celu pogorszenia pozycji klienta.
Dla oceny konkretnych zachowań jako przejawiających zarzut dyskryminacji – szczególnie cenowej, warto odnieść się do ciekawego i pomocnego wyroku Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie (sygn. poniżej artykułu). Wskazuje on wprost, że z żadnego przepisu prawa nie wynika obowiązek przedsiębiorcy do sprzedawania takich samych towarów wszystkim swoim klientom po tej samej cenie.
Przysługująca przedsiębiorcy swoboda ustalania cen obejmuje także prawo do obniżania ceny swoich towarów z korzyścią dla poszczególnych odbiorców czy ich grup. Tym samym art. 15 ust. 3 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji nie ustanawia generalnego zakazu różnicowania cen i sam fakt ich różnicowania nie jest jeszcze przejawem dyskryminacji cenowej.
Przedmiotem zakazu z ww. przepisu jest różnicowanie cen poprzez m.in. rabaty czy upusty cenowe bez rzeczowego uzasadnienia takiego działania. Innymi słowy przedsiębiorca ma nakaz jednakowego traktowania swoich klientów w obrębie określonej kategorii.Tak samo mają być traktowani przez dostawcę wszyscy odbiorcy charakteryzujący się w równym stopniu tymi samymi istotnymi cechami Niewątpliwie nie jest dyskryminacją zróżnicowane traktowanie klientów mające uzasadnienie ekonomiczne, jeżeli oparte jest na kryteriach jednolitych dla wszystkich kontrahentów na danym szczeblu obrotu towarowego.
Komentarz:
Różnicowanie oferty (cenowej, rabatowej, handlowej) jest dopuszczalne, ale należy pamiętać, aby:
- Rekomendowane jest skategoryzowanie klientów według określonych wspólnych parametrów, istotnych cech
- Różnicowanie oferty (w tym cen) może odbywać się między „kategoriami” klientów i powinno być uzasadnione obiektywnymi, mierzalnymi argumentami
- Jednakże w ramach danej kategorii oferta powinna być spójna i niezróżnicowana
- W ramach danej kategorii zróżnicowanie może być dopuszczalne (choć wyjątkowo), jeśli można to uzasadnić ekonomicznie.
Powoływane orzeczenia:
- Trybunału Konstytucyjnego z 9 marca 1998 r. - U 7/87 - OTK 1988, s. 14 i z 6 maja 1998 r. - k. 37/97 - OTK 1998, nr 3, s. 33
- Wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z 29.01.2004, sygn. I ACa 572/03
Chcesz dowiedzieć się więcej lub uzyskać wsparcie prawne? Skontaktuj się z nami pod numerem tel. 532 990 560 lub wysyłając email: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
